Üniversite öğrencileri protestolarını nasıl sürdürüyor? Akademik boykot devam ediyor mu?

İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun gözaltına alınması sonrası yıllar sonra ilk kez üniversitelerde protesto gösterileri düzenlendi.

Ekrem İmamoğlu ile birlikte diploması iptal edilen 28 kişiden biri olan Prof. Dr. Aylin Ataay Saybaşılı'nın öğretim üyeliği yaptığı Galatasaray Üniversitesi, akademik boykotun başladığı ilk üniversite oldu.

24 Mart'ta Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nin (ODTÜ) çağrısı ile akademik boykot diğer üniversitelere yayıldı.

Derslere girmeyen öğrenciler kampüste farklı etkinlikler düzenleyerek, adil yargılanma, düşünce ve ifade özgürlüğü, kaliteli ve ucuz yemekle yurt gibi taleplerini gündeme getirdi.

Üniversite öğrencileri bu protesto gösterilerini "Hak, Hukuk, Adalet" sloganıyla sokaklara da taşıdı.

CHP'nin İstanbul Saraçhane'de düzenlediği protesto gösterilerine katılanların da çoğu gençti.

Türkiye'nin farklı yerlerinde düzenlenen protesto gösterilerinde ve ev baskınlarında çoğu genç 300 civarında kişi tutuklandı.

11 Nisan itibarıyla tutuklananların yarısından çoğu tahliye edildi.

7 Nisan'da bayram tatilinin sona erip eğitim ve öğretimin yeniden başlamasıyla üniversite öğrencilerinin protestolarını bundan sonra sürdürüp sürdürmeyecekleri ve bunu nasıl yapacakları merak ediliyor.

BBC Türkçe Hacettepe, ODTÜ, Galatasaray ve Mimar Sinan üniversitelerinden boykot komisyonu temsilcileri ile konuşarak bu sorunun yanıtını aradı.

Güvenlik kaygıları nedeniyle talepleri üzerine isimleri gizli tutuldu.

ÖĞRENCİLER NASIL ÖRGÜTLENİYOR?

BBC Türkçe'nin üniversite temsilcilerinden edindiği bilgiye göre, farklı üniversitelerin boykot komitelerini bir araya toplayan bir koordinasyon grubu bulunmuyor.

Bunun yerine her üniversitenin bölümlerinde ve fakültelerinde ayrı ayrı kararlar forumlarla alınıyor.

Bu nedenle bölüm ve fakültelerdeki protesto biçimleri farklı farklı oluyor.Fakat Türkiye'deki üniversiteler arasında iletişimi sağlayacak bir koordinasyon grubunun kurulması planları var.

BBC Türkçe'nin boykot komisyonlarından edindiği bilgiye göre, üniversitelerde geniş çaplı akademik boykot devam etmiyor.

Bunun yerine açık dersler, oturma eylemleri, dayanışma konserleri ve tiyatro gösterileri gibi etkinliklerle hem taleplerini hem de tutuklu öğrencileri gündemde tutmayı amaçlıyorlar.

Düzenledikleri kermeslerle de ekonomik boykotu sürdürüyorlar.

AKADEMİK BOYKOT NEDEN BİTTİ?

24 Mart'ta ODTÜ'nün çağrısı ile başlayan akademik boykota, özellikle İstanbul ve Ankara'daki bir dizi üniversite katılım göstermişti.

Fakat akademik boykot, Galatasaray Üniversitesi hariç şu an geniş çaplı devam etmiyor. Az sayıda da olsa süresiz boykot kararı alan bölümler bulunuyor.

Öğrenciler her halükarda serbest bırakılana kadar tutuklu arkadaşları ile farklı şekillerde dayanışmaya devam edeceklerini söylüyorlar.

BBC Türkçe'nin konuştuğu temsilciler, sınav dönemi başlayan öğrencilerin boykot talep etmediğini, bu nedenle de forumlardan geniş çaplı boykot kararlarının çıkmadığını anlatıyor.

Boykot temsilcileri, akademisyenlerin rektörler aracılığıyla Yükseköğretim Kurulu'ndan (YÖK) baskı altında oldukları için akademik boykota açıkça destek vermekte zorlandıklarını da söylüyor.

YÖK, tüm üniversitelere akademik boykotu destekleyen öğrenci, öğretim üyeleri ve idari personel hakkında gerekli adli ve idari işlemlerin yapılması ve bu konuda kendilerine bilgi verilmesini istemişti.

BBC Türkçe de bu yazıyı bağımsız olarak teyit etti.

YÖK'ün yazısında, adli ve idari işlemlere dayanak olarak, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu gösterildi.

5237 sayılı kanun, kamu düzeni ve güvenliği dahil farklı konularda koruma sağlıyor. 2547 sayılı kanunsa bütün yükseköğretim kurumlarının ve üst kuruluşlarının çalışmasını düzenliyor.

8 Nisan Çarşamba günü üniversite öğrencileri bu talimatı protesto etmek için YÖK binası önünde toplandı.

BBC Türkçe'nin edindiği bilgiye göre, Bilkent Üniversitesi'nin yaptığı çağrıyla ODTÜ, Hacettepe, Ankara üniversitelerinden öğrenciler protestoya katıldı.

Hacettepe Üniversitesi boykot komitesinden protestoya katılan bir öğrenci BBC Türkçe'ye, yaklaşık 200-250 göstericinin toplandığını, YÖK binasının çevik kuvvet polisi tarafından sarıldığını, emniyet birimleriyle müzakereler sonucunda basın açıklaması yaptıktan sonra müdahale olmadan gösterinin sona erdiğini anlattı.

Basın açıklamasında şu ifadeler yer aldı:

"Üniversite bileşenlerine yönelik yapılan bu tehdit açıklamasını tanımıyoruz. Gençliği 'aşırı grup' ve 'yasa dışı örgüt' yaftalarıyla marjinalleştirmeye çalışanlara izin vermeyeceğiz.

"Son haftalarda olduğu gibi, bulunduğumuz her alandan dayanışma içerisinde, tüm arkadaşlarımızın katılımcı olduğu kampüslerimizden ve sokaklardan mücadeleyi büyütmeye devam edeceğiz."

Akademik boykotun "geniş çaplı devam ettiği" Galatasaray Üniversitesi boykot komitesi üyesi BBC Türkçe'ye, "Derslere girmemek yönünde kararlıyız. Fakat sınav haftası geldi. Hocalarla konuşup vizeyi ertelemelerini ya da ödeve çevrimelerini istedik" diyor.

Rektörlükten akademik boykotu sonlandırmaları yönünde şimdiye kadar baskı görmediklerini söyleyen öğrenci, bundan sonraki adımlarına dair şöyle konuşuyor:

"İktidarın politikaları çerçevesinde dinamik değişiyor çoğu şeyler. O yüzden aslında çok da önünü kestiremediğim bir gençlik hareketi var."

Hacettepe, ODTÜ ve Mimar Sinan'da ise akademik boykot çoğunlukla sona ermiş durumda.

Güzel Sanatlar Fakültesi, Hacettepe'de akademik boykotun devam ettiği bölüm.

Üniversitenin boykot komitesinden bir öğrenci BBC Türkçe'ye, 7 Nisan Pazartesi dekana taleplerini iletmek isteyen Güzel Sanatlar Fakültesi öğrencilerinin özel güvenlik tarafından engellenmeye çalışıldığını, oturma eylemi de içeren yaklaşık 6 saat süren çabanın sonucunda dekanla görüşebildiklerini anlattı.

Aynı öğrenci, dekanın öğrencilerin taleplerine yazılı beyanla yanıt vermeye söz verdiğini aktardı.

BBC Türkçe'ye bilgi veren ODTÜ boykot komitesinden bir öğrenci, sayısal olarak okulun yarısından fazlasına tekabül eden mühendislik fakültelerinden destek gelmeyince akademik boykotu bitirdiklerini ve herkesi kapsayacak farklı etkinliklere yöneldiklerini anlattı:

"İktisadi İdari Bilimler Fakültesi'nde, Beşeri Bilimler Fakültesi'nde, Mimarlık Fakültesi'nde boykotu devam ettirmek pratikte mümkün görünse de, mühendislik fakültelerinde böyle bir durum olunca öğrencilerin bölüneceği bir durum yaratmakta.

"Boykota dahil olmayan insanların da içinde bulunabileceği mücadele araçlarını nasıl kullanırız düşüncesiyle boykotu bitirdik."

AKADEMİSYENLER BASKI ALTINDA MI?

BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan bir Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi, YÖK'ün açıklamasının akademik ve idari personele duyurulduğunu söylüyor.

Aynı öğretim üyesi, dekanların bölüm başkanları üzerinden sözlü ya da yazılı olarak akademisyenlere yoklama almaları ve sınav yapmaları talimatı verdiğini kaydediyor.

Buna karşılık akademik boykot sırasında bazı hocaların hiç yoklama almadıklarını, bazılarının yoklama almalarına rağmen kayda geçirmediğini, bazılarının da sesli bir şekilde yoklama aldığını aktarıyor.

Öğretim üyesine göre, dekanlar derslerin yapılıp yapılmadığını bazı fakültelerde derse girerek kontrol ediyor.

Üniversitedeki bir eylemde 4500 akademik personelden sadece 30-40'ının orada bulunduğunu anlatan aynı öğretim üyesi şunları söylüyor:

"Kişisel gözlemim akademisyenler eylemlere genel olarak destek vermekle birlikte pek görünür olmak istemiyorlar, bu nedenle açıktan destek veren akademisyen sayısı çok değildi."

Rektörlüğün akademisyenlerden, 14 Nisan itibariyle öğrencilerin telefonlarından giriş yapmalarını gerektiren e-yoklama sistemini uygulamaya sokmalarını istediğini söyleyen öğretim üyesi, bu uygulamanın şu an genelleşmesinin "manidar" olduğunu belirtiyor.ODTÜ, polis müdahalesinin en yoğun yaşandığı yerlerden biri oldu (20 Mart 2025)
BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Mimar Sinan Üniversitesi'nden bir öğretim üyesi ise, rektörlük tarafından boykota destek vermemeleri konusunda akademisyenlere bir uyarı yapılmadığını söylüyor.

Ancak yönetimin genel olarak "akademinin teamüllerine aykırı tutumundan ve sert tavır ile söylemlerinden dolayı" akademisyenlerin açıkça destek vermekten çekindiğini anlatıyor.

"Hocaların üzerinde başına bir şey gelebileceğine dair her zaman bir çekince var" diyor.

Bazı akademisyenlerin açık ders verdiklerini ama boykot çağrısında bulunmadıklarını söylüyor.

"Akademisyenler öğrencilerle genel olarak bir duygusal dayanışma içerisindeler ama öğrencilerin [aksi yöndeki] taleplerine rağmen yoklama almayı ve sınavları yapmayı sürdürüyorlar" diyor.

Bunun nedenini şöyle açıklıyor:

"Yasal olarak öyle bir şey yapamayız. Hepimiz devlet memuruyuz, görev yerimizi terk edemeyiz. Sonuçta bu boykota katılmayacak olan öğrencilerin eğitim hakkı var. Eğitim hakkını da biz engelleyemeyiz."

EKONOMİK BOYKOT SÜRÜYOR MU?

CHP lideri Özgür Özel'in iktidara destek verdiğini söylediği markalara boykot çağrısı üzerine, ekonomik boykot yayılmıştı.

Protestoları destekleyenler 2 Nisan'da ülke genelinde satın almayı durdurmuştu.

Bazı üniversitelerde 9 Nisan'da da ekonomik boykot devam etti.

Boğaziçi Üniversitesi Öğrenci Temsilciliği Kurulu, 9 Nisan Çarşamba günü için takas ve ikinci el standlarının kurulacağı kermes yapacaklarını duyurdu.

Hacettepe Üniversitesi'nde de aynı gün ekonomik boykot vardı.

BBC Türkçe'ye konuşan boykot temsilcisi, "Okul içerisinde alışveriş yapmıyoruz. Öğrenciler de mağdur olmasın diye bir kermes düzenleniyor. Öğrencilerin dayanışmasıyla ve kaynaklarıyla yapılıyor. Herkes evinden yemek getiriyor, içecek getiriyor" diyor.2 Nisan'da ülke genelinde satın almama çağrısı yapıldı. Boykota destek verenler takas pazarları açıyor, kermesler düzenliyor (2 Nisan 2025/ İzmir)
Mimar Sinan Üniversitesi'nden temsilci ise "Fındıklı kampüsünde dayanışma mutfağımız var. Orada insanlar ya evlerinden getirdikleri ya da önceden stok yaptıkları ürünleri getiriyorlar. Boykot edilen markalar getirilmiyor" diyor.

EYLEMLER NASIL SÜRECEK?

Öğrencilerin anlatımına göre İstanbul ve Ankara'daki üniversite öğrencileri tutuklu öğrenciler serbest bırakılana kadar eylemlerini farklı şekillerde sürdürmek istiyor.

Öğrenciler açık dersler, oturma eylemleri, takas pazarları ile "dayanışmayı büyütmeye" devam edeceklerini söylüyorlar.

Üniversite kulüplerinin etkinlikleriyle de son dönemde yaşananlar gündemde tutuluyor.

Bir boykot komitesi üyesi, "[Etkinlikleri] nasıl çeşitlendirebiliriz, nasıl daha kitlesel ve kalıcı hale getiririz… Bir yandan bu konuşuluyor" diyor.

Galatasaray Üniversitesi boykot komitesi üyesi, kampüste açık ders verdiklerini, müzik yapıp, tiyatro oyunu sahnelediklerini anlatıyor:

"Bunları yaparken şunun bilincindeyiz. Bu boykot asla bir tatil değil, herkes okula geliyor ve bir tür dayanışma ağı içerisinde oluyor. Tutuklanan arkadaşlara mektup da gönderdik."

Hacettepe, ODTÜ ve Mimar Sinan'da da benzer bir durum var.

Örneğin ODTÜ Mimarlık Fakültesi'nde 'kent suçu ve etik' başlıklı bir açık ders gerçekleşmiş.

Bu derste 2022'de Merkez Ankara projesinin inşaatında staj yaptıkları sırada kalıp devrilmesi sonucu iki öğrencinin yaşamını yitirmesi de gündeme gelmiş.

"E-mail okuma etkinliğinde" ise öğrenciler, üniversitenin rektörü Prof. Dr. Ahmet Yozgatlıgil'in öğrencilere gönderdiği e-maili hicvetmişler.

Hatta yapay zekayla yazılıp yazılmadığını incelemişler.

BBC Türkçe'ye konuşan ODTÜ boykot komitesi üyesi, Rektör Yozgatlıgil'in e-mailin içeriğini sorduğumuzda şunları söylüyor:

"'Ben öğrencilerin hiçbirinin kılına zarar gelmesini istemem. Okul aslında tüm öğrencilerimizin kendini farklı biçimde özgürce ifade edebildikleri bir alan olmalı. Ben de bunun korunması için özen göstermeye çalışıyorum' içerikli bir şeydi.

"'Üniversitemizin düzenini bozan, başkalarının hakkını ihlâl eden ya da suça karışan eylemler karşısında ODTÜ'nün meşruiyetini korumak da benim görevimdir' gibi bir kısım var.

Bunun aslında 'Ben sizin yanınızdayım' vurgulu bir e-mail olduğunu belirten öğrenci, "ama pratikte hiçbir karşılığı yok" düşüncesini ifade ediyor.

Mimar Sinan Üniversitesi boykot komitesi üyesi ise üniversite içerisindeki etkinliklerin dışında İstanbul'daki yürüyüşlere de katıldıklarını söylüyor.

Fakat hem okul içerisinde, hem de okul dışarısındaki etkinliklere polisin müdahale etmeye çalıştığını anlatıyor.

Güvenlik personelinin okula mezunları sokmadığını söyleyen öğrenci, 8 Nisan Salı günü Kadıköy'de yapılan gösteriye de toplu bir şekilde yürüyerek gitmelerine izin verilmediğini aktarıyor:

"Normalde yürüyüş yaparak gitmeyi planlıyorduk. Kabataş'tan daha sonra vapurla Kadıköy'e geçecektik. Okulun girişindeki polisler yürüyüşe izin vermediler. Dağılarak, tekrar Kabataş'ta buluştuk" diyor.

BBC Türkçe'ye konuşan Hacettepe Üniversitesi temsilcisi de, Fen Fakültesi'nde her okul günü saat 16:30'da tutuklu öğrencilerle dayanışma göstermek için buluştuklarını ve açıklama yaptıklarını anlatıyor.

Bu uygulamayı diğer bölümlere de yaymaya çalışacaklarını belirten öğrenci, "Arkadaşlarımızın hepsi tahliye olana kadar biz her gün, aynı yerde, aynı saatte buluşmaya devam edeceğiz" diyor.