İzmir'de orman restorasyonu!

Türkiye’nin ciğerini yakan orman yangınları sonrasında, yangına dirençli ağaç ve bitki örtüsü oluşturmanın önemi bir kere daha ortaya çıktı. İzmir Büyükşehir Belediyesi, 2019’da belirlediği bu vizyon doğrultusunda gelecek altı aylık süreçte hayata geçirmek üzere bir dizi ilave eylem belirledi ve uygulamaya koydu. Kentin çevresinde orman restorasyonu çalışmaları yürüten Büyükşehir Belediyesi, birden çok çeşit içeren ağaçlandırma alanları oluşturuyor.

İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer konu hakkında “Dirençli bir İzmir yaratma stratejimizin çok önemli bir ayağı orman restorasyonu çalışmalarımız. Şehrimizin yeşil örtüsünü de ‘yangına dirençli’ hale getireceğiz ki kolayca alevlere teslim olmasın” diye konuştu.

Halkımızla birlikte başaracağız
İklim krizinin yarattığı olumsuz etkilerin artık çok daha sık görülmeye başlandığına dikkat çeken Başkan Tunç Soyer, “Ne yazık ki bundan sonraki süreçte selleri, yangınları ve diğer olağanüstü doğa olaylarını çok daha yoğun yaşayacağız. Dolayısıyla her anlamda dirençli bir kent yaratmak, asli hedefimiz olmak zorunda” dedi. Bu yolda İzmirlilerin vereceği desteğin çok önemli olduğunu vurgulayan Başkan Soyer, şöyle devam etti:

“Dirençli kent olmanın iki mucize sırrı var. Birincisi birliktelik ve dayanışma... İkincisi ise yaşam hakkının en önemli öncelik olarak değerlendirilmesi. Sadece insanın değil, doğadaki tüm bitkilerin ve hayvanların da yaşam hakkından bahsediyorum. Zira her yönüyle dirençli kent yaratmanın özünde, doğaya saygı ve onunla uyum var. Bu bilinci, her İzmirlinin hissettiğini biliyorum. Bu öyle ciddiyetle ele alınması gereken bir görev ki, Büyükşehir’in ya da başka bir kişinin, kurumun tek başına başarabileceği şey değil. Mutlaka halkımızın gönülden desteği gerekiyor. Topyekûn bir seferberlik gerekiyor. Dolayısıyla son iki yılda yaşadığımız pandemi, yangın, hortum ve deprem felaketlerinde sergilediğimiz örnek İzmir dayanışmasını, kentimizin yeşil örtüsünü orman yangınlarına dirençli hale getirebilmek için de hayata geçiriyoruz. Bu yolda, kıymetli hemşehrilerimden en güçlü şekilde, seferberliğimize destek vermelerini bekliyorum.”

Kendiliğinden yeşeren ağaçlar
Orman restorasyonu gerçekleştirmenin pek çok yöntemi var. İzmir Akdeniz kuşağında bir kent ve yangın riski açısından çok hassas bir coğrafya. Farklı ağaç türlerinin yangına karşı dirençleri değişkenlik gösteriyor. Örneğin Kızılçam, Türkiye Ege ve Akdeniz kuşağının doğal bir ağacı. Ancak bu ağaç çok kolay yanıyor, doğası gereği kozalaklarıyla yangının yayılmasını tetikliyor ve yanan çamlar kendiliğinden tekrar yeşermiyor. Yeni bir çamın doğal olarak oluşması için tohumundan yeniden yeşermesi gerekiyor. Meşe gibi diğer ağaç ve maki türleri ise yangına daha çok uyum gösteren türler. Çıralı olmadıkları için gövdeleri daha geç yanıyor, en önemlisi de yansa da kendilerini çok daha hızlı toparlıyor, kökleri vasıtasıyla yeniden, kendiliğinden yeşeriyor. Bu tür ağaçların biyolojik çeşitliliği de daha fazla.

İzmir’in orman restorasyonu programında, tek tip çam ağaçlandırması yerine yangına daha dirençli meşe, menengiç, delice gibi ağaçların da yer aldığı çok çeşitli dikim politikası uygulanıyor. Büyükşehir’in orta vadeli hedefi, kent çeperinde yangına dirençli orman alanları oluşturmak ve bu alanları birer “yaşayan park” olarak İzmirliler için doğa keşif alanları haline getirmek.

İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin hazırladığı eylem planı kapsamında hayata geçirilecek çalışmalar ise şunlar olacak:

Doğal Yeşil Projesi ile dirençli fidanlar yetiştirildi
Türkiye’de orman faaliyetleri uzun yıllardır “kereste elde etme” hedefine odaklandığı için Ege ve Akdeniz’deki orman alanlarının büyük bölümü, Kızılçam gibi ibreli ağaçlarından oluşuyor. Bu nedenle palamut meşesi, saçlı meşe gibi ağaç ve bitki türlerinin fidanları ne yazık ki fazla yetiştirilmiyor. İzmir’de 2019’dan beri bu farklı türlerin üretimiyle ilgili kapsamlı bir program yürütülüyor ve bu program bu yıl meyvelerini vermeye başladı.  

İzmir Büyükşehir Belediyesi yaklaşık iki yıl önce, öncelikle uzmanlarla birlikte bu ağaçların envanterini hazırladı. Hangi ağaçların yaygınlaştırılacağı tespit edildi. Bu ağaçların fidanlarını üretebilmek için Küçük Menderes Havzası’ndaki kooperatiflerle iş birliğine gidildi. Fidanlar üretilmeye başlandı. Önümüzdeki sonbaharda hem Büyükşehir’e ait ağaçlandırma alanlarında hem de park ve bahçelerde bu fidanlar toprakla buluşturulmaya başlanacak.

Bu politika üç büyük fayda sağlayacak. Sulama ihtiyacı olmadığı için kuraklığa karşı İzmir’in dirençliliğini artıracak. Yangına karşı dirençli oldukları için orman yangını riskini azaltacak. Dikildikleri bölgelerde kentli nüfus için yaşayan parklar oluşacak, kırsal nüfus ise bu alanlardaki bal, orman meyveleri gibi odun dışı orman ürünlerinden ekonomik gelir sağlayacak.

Bir Fidan, Bir Yuva Kampanyası
İzmir Dayanışması kentin yeşil örtüsünü yangına dirençli hale getirme çalışmaları için bir kez daha sergilenecek. Bu doğrultuda, “Bir Fidan, Bir Yuva” adlı internet sitesi kuruldu. Yakında başlayacak fidan dikim kampanyası ile İzmirliler, bu site üzerinden fidan satın alarak İzmir’in yangına dirençli yeşil örtüye hızla kavuşmasına destek olabilecek. Bu sitede, satın alınabilecek dirençli fidanlar tek tek tanıtılıyor. Seferberliğe katılmak isteyenler, hangi tür ağaç fidanı aldığını bilecek. Sonbahar itibariyle ilk fidanlar toprakla buluşturulacak ve şehir merkeziyle ormanlık alanlar arasında “yeşil koridorlar” ve yaşayan parklar oluşturulacak. Ocak 2020’de başlatılan Hoşgeldin Bebek Kampanyası dahilinde, her yeni doğan bebek için bir fidanı da yine bu alanlara dikecek.

Orman Köyleri ve Kırsal Alan Yangınları Şube Müdürlüğü
İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nden geçen karara göre Orman Köyleri ve Kırsal Alan Yangınları Şube Müdürlüğü, Türkiye’de ilk kez İzmir Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Dairesi Başkanlığı bünyesinde kurulacak. Bu şube, ormanlarda itfaiyecilik hizmetleri ayrı bir uzmanlık istediğinden orman köylerine ve yangın riski bulunan kırsal alanlara odaklanacak. Dolayısıyla orman yangınlarını söndürmede ihtisaslaşmış özel bir itfaiye ekibi olacak.

Orman Gönüllüleri Ekibi kurulacak
İzmir’de olası bir orman yangınına çok daha eğitimli, bilinçli ve planlı müdahale edilebilmesini sağlamak adına ilk etapta 200 kişilik Orman Gönüllüleri Ekibi oluşturulacak. Gönüllüler, belirlenen alanlarda eğitim görmüş ya da çalışan kişiler olacak. Başvuru şartları kısa süre içinde duyurulacak. Gönüllülere teorik ve uygulamalı eğitimler verilecek. Ekip, olası orman yangınlarına müdahale için hazır olacak. Gönüllüler Büyükşehir’in, ormanların geliştirilmesine ve korunmasına yönelik çalışmalarına da destek verecek.

Bu eğitimlerle İzmir Büyükşehir Belediyesi, ormanlara sadece yangında değil yaşamın her anında ve alanında sahip çıkacak bilinçli bir toplum yaratmayı hedefledi. Eğitime katılanlar sadece yangınla mücadeleye değil, orman ekolojisine yönelik de bilgilenecek.

Orman Bilim Kurulu
11 büyükşehir belediye başkanının kararıyla kısa sürede “Orman Bilim Kurulu” kurulacak. Orman ekolojisi konusunda uzmanlaşmış akademisyenlerden oluşacak bu heyet; ormanların korunması ve yaşatılmasına yönelik çalışmalarında yerel yönetimlere danışmanlık yapacak.

Orman mahallelerine yangın müdahale seti
İzmir Büyükşehir Belediyesi orman mahallelerine, olası yangınlara ilk müdahale için bir set verecek. Sette su tankeri, içinde hortum, pompa ve diğer gerekli alet edevatın bulunduğu bir konteyner bulunacak. Alım ihalesi hazırlıklarına başlayan Büyükşehir Belediyesi, setleri Eylül ayında mahalle muhtarlıklarına teslim etmeyi planlıyor.

İzmir Yaşayan Parkları
2019’daki büyük İzmir yangınından sonra İzmir’i yaşayan parklara kavuşturmak için çalışmalar başlatıldı ve Park Bahçeler Dairesi altında Yaşayan Parklar Şefliği kuruldu. 7’den 70’e İzmirliler bu parklarda, orman ekosistemi nedir, hangi ağaçlar var, hangi hayvanlar yaşıyor gibi bilgileri, dokunarak, yaşayarak öğrenebilecek. Bu çalışmanın ilk örneği, Güzelbahçe’nin Yelki Mahallesi’nde Olivelo Yaşayan Parkı adıyla hayata geçirilecek.

Ege ve Akdeniz Doğal Peyzaj Bitkileri Kılavuzu
Doğal Yeşil Projesi kapsamında, Ege ve Akdeniz bölgelerine has bitki türleri bu kılavuzda toplandı. Bunlar, sulamaya ihtiyaç olmadan, yağmurlarla, kendiliğinden yetişen bitkiler. 117 bitki türü, fotoğraflarıyla, özellikleriyle tanıtıldı. Bu kitap, bitki yetiştiren kooperatiflere, peyzaj sektörüne kılavuzluk etmesi ve Büyükşehir Belediyesi’nin dirençli yeşil örtü çalışmalarına destek olacak bitki türlerinin yetiştirilmesi amacıyla hazırlandı. Bireysel olarak vatandaşlar da bu faydalı ve estetik türleri, kendi bahçelerine dikebilecek.

Yangına Dirençli Ağaçlar Fidanlığı
Yangına dirençli bitki fidanlarının, kooperatiflerde üretildikten sonra geliştirilmesi ve serpilmesi gerekiyor. Büyükşehir Belediyesi, kooperatiflerden alacağı fidanları dikim öncesi geliştirmek amacıyla Torbalı’da geniş bir fidanlık kuruyor. Burada sadece yangına dirençli ve sulama istemeyen peyzaj bitkilerinin fidanları yetiştirilecek. Projenin ihalesine önümüzdeki günlerde çıkılacak. Fidanlığın, Ocak 2022’de açılması planlanıyor.

Uluslararası Akdeniz Ormanları Konferansı
Akdeniz ormanları konusunda, sadece Akdeniz ülkelerinde değil, dünya genelinde çok fazla bilimsel araştırma ve ciddi bir akademik birikim var. Bu araştırmalarda “Orman yangınlarından sonra ne yapılmalı?”, “Yanan alanlara fidan dikilmeli mi? Dikilmemeli mi?”, “Orman örtüsü hangi ağaç türlerinden oluşmalı?” gibi pek çok önemli sorunun yanıtları bulunuyor. Bu çalışmaları yapan bilim insanları İzmir’e davet edilecek. Orman politikaları, yangın öncesi ve sonrası çalışmalar hakkında bilimsel bilgi sahibi olunacak. Türkiye’nin orman politikalarına da ışık tutabilecek konferansın, gelecek yılın ilk çeyreğinde düzenlenmesi planlanıyor.

Bal üreticilerine destek
Yanan yerlerdeki arı popülasyonu ve bal üreticileri büyük zarar gördü. İzmir Büyükşehir Belediyesi, bu üreticilere destek olmak amacıyla ellerinde bulunan tüm balları satın almaya karar verdi. Bu ürünler, kentteki ihtiyaç sahiplerine düzenli olarak ulaştırılan gıda paketleri içinde yer alacak. Büyükşehir uzmanları ayrıca, bal üreticilerine, bundan sonraki süreçte nasıl bir üretim modeli oluşturabilecekleri konusunda teknik destek verecek.

Küçükbaş hayvan üreticilerine de destek
İzmir Büyükşehir Belediyesi yangın bölgelerindeki küçükbaş hayvan üreticileri için de bir destek paketi hazırladı. İzmir Büyükşehir Belediye Meclisi’nde oy birliğiyle kabul edilen karara göre Muğla ve ilçelerinde yangından etkilenen küçükbaş hayvancılık yapan üretcilere 7 bin çuval (350 ton) kuzu büyütme yemi desteği verilecek.