Görme engelliler için 'akıllı asistan'

Yaşar Üniversitesi Yazılım Mühendisliği Bölümü öğrencileri tarafından geliştirilen sistemin, yaya trafik ışıklarının durumunu bildirmek, yüz tanıma, para tanıma, fotoğraf üzerindeki yazıları ya da el yazılarını okumaya yardımcı olmak, önündeki ortamı betimleme gibi özellikleri var. Yaşar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yazılım Mühendisliği Bölümü öğrencisi ve Engelli Öğrenci Birimi Temsilcisi Burak Oral, yaklaşık bir yıl önce görme engelli bir öğrencinin ders materyallerinde yaşadığı bir problemden yola çıkarak, sınıf arkadaşları Emre Köksal, Buse Güneş, Yağız Gazibaba ile birlikte bitirme projelerinde bu soruna çözüm üretmek için çalıştı. İnsanların gözleriyle fark ettiği nesneleri, yazıları, yaklaşan cisimleri görme engelli bireylere sesli geri bildirim veren bir cihaz üretmeyi amaçlayan dört öğrenci, dünya çapında üretilen benzer cihazları inceledi. Bu cihazların farklı özelliklerini birleştirerek geliştiren ve yeni özellikleri de sistemlerine eklemeyi hedefleyen öğrenciler, yapay zeka, makine öğrenimi ve görüntü işleme teknolojilerini kullanarak bir prototip üretti.

ARKADAŞLARININ YAŞADIĞI SORUN İLHAMLARI OLDU

Dr. Öğretim Üyesi Korhan Karabulut’un danışmanlığını yaptığı projenin ortaya çıkış süreci hakkında bilgi veren Burak Oral, "Ben de bedensel engelliyim ve 4 yıldır Engelli Öğrenci Birimi Temsilcisi olduğum için engelli öğrencilerin yaşadığı sorunlara şahit oluyorum. Geçen yıl görme engelli bir öğrenci arkadaşımız, fotoğraflar üzerindeki yazıları okuyan bir sistem olmadığı için yaşadığı bir problem sebebiyle birimimize başvurmuştu. Benim asıl dikkatimi çeken olay, görüntü işleme, bilgisayar görüşü gibi yapay zekâ teknolojilerinin çok hızlı ilerlediği günümüzde, görme engellilerin bu tarz zorluk yaşadığını görmek oldu. Ufak bir araştırma sonucunda bu tarz sorunları çözmekte yardımcı olmak için yapılan cihazların çok yüksek fiyatlara sahip olması nedeniyle ülkemizde neredeyse hiç olmadığını fark ettim ve bu cihazlar da görme engellilerin günlük hayatta yaşadığı sorunların çok az bir kısmına çözüm üretiyordu. Sınıf arkadaşlarım Emre Köksal, Buse Güneş ve Yağız Gazibaba ile konuşup bitirme projemizde, görme engellilerin günlük hayatını kolaylaştırmayı hedefleyen bir yerli ürün yaratmak istedik" dedi.

SESLE VEYA BİLEKLİKLE KONTROL EDİLEBİLİYOR

Önce görme engellilerle toplantılar yaptıklarını söyleyen Burak Oral, para tanıma, yolda yürürken karşılaşılan problemler gibi birçok sorunu öğrendiklerini ve buna uygun bir prototip hazırladıklarını belirtti. Oral, süreci şöyle anlattı:

"Bu bilgiler ışığında ortaya çıkaracağımız ürünün ne gibi özelliklere sahip olması gerektiğine karar verdik ve bitirme projesi kapsamında ‘Virtual Eyes’ ismini verdiğimiz projemizin ilk fikri ortaya çıktı. Çalışmalarımız sonunda yüz tanıma, kullanıcıya yaklaşan cisimlere karşı sensör yardımı ile uyarı verme, Türk lirası tanıma, basılı veya el yazısı olarak hazırlanmış yazıları tanıyıp okuma, yaya trafik ışıklarının durumunu kullanıcıya bildirme, kullanıcının önündeki ortamı betimleme gibi özelliklere sahip bir prototip ortaya çıktı. Kullanıcı, bu özellikleri isterse hazırladığımız bileklik üzerindeki butonlar yardımıyla kullanabilirken isterse de sesli komutlar vererek kullanabiliyor. Bu özellikleri geliştirirken son zamanlarda tüm dünyada çok büyük bir ivme kazanmış olan yapay zeka modellerini, makine öğrenimi teknikleriyle oluşturduk. Bazı özelliklerimiz için tamamen bizim tasarladığımız modelleri kullanırken, bazı özelliklerimiz için daha önce geliştirilmiş modelleri projemize uyarladık."

TÜRKİYE BİLİŞİM DERNEĞİ ÖZEL ÖDÜLÜ ALDILAR 

Dört genç, bu yıl 8’incisi düzenlenen, 11 üniversiteden 100’ü aşkın akademisyen ve binden fazla öğrencinin katıldığı sergide de Türkiye Bilişim Derneği Özel Ödülü’nü kazandı. Projelerinin görme engelliler için fark yaratabilecek bir ürün olmasının yanı sıra Türkiye’de yapay zekâ modellerinin gelişiminde de rol alacağını umduklarını belirten Yaşar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Yazılım Mühendisliği Bölümü öğrencisi gençler, projeyi gerçekleştirmek için ihtiyaç duydukları desteği bulabilirlerse, eklemek ve geliştirmek istedikleri birçok özelliği şimdiden belirlediklerini  belirtti.  Gençler, Virtual Eyes’ın erişmesini istedikleri en üst noktanın ise görme engellilerin günlük hayatta yaşadığı sorunları olabildiğince ortadan kaldıran bir akıllı asistan olması olduğunu söylediler.