CENNETE PATLAYICI ÜSSÜ

Mustafa AKBAŞ (SONKALEİZMİR)- İzmir’in verimli topraklarındaki maden, taş ocağı, kırma eleme, enerji tesisleri, JES’ler (Jeotermal Enerji Santralı), GES’ler (Güneş Enerjisi Santralı) ve RES’lerin (Rüzgar Enerjisi Santralı) faaliyetleri her geçen gün artıyor. İzmir köylüsü ve üreticisi bu durumdan çok şikayet etse de; çevreciler soluğu mahkemede alsa da; sermayenin yaşam alanlarına müdahalesinin önüne geçilemiyor. İzmir’de endişe yaratan gelişmenin adresi bu kez tarımsal ve hayvansal üretimin merkezi konumundaki; incir, zeytin, ceviz ve kestanenin yanı sıra süt ve peyniri ile de ünlü Tire… Türkiye’nin “dinamit devi” olarak bilinen Kırlıoğlu Kimya Sanayi ve Ticaret A.Ş. yeni kuracağı patlayıcı tesisi için gözüne Tire’yi kestirdi.

(Fotoğrafta mevcut patlayıcı deposu)

YERALTI PATLAYICI DEPOSUNUN YANINA…

Kırlıoğlu Kimya’nın İzmir’in Tire İlçesi Alacalı Mahallesi Kiremit Ocağı Mevkii’ne kurmayı planladığı, yıllık 15 bin ton kapasiteli patlayıcı tesisine yönelik ÇED süreci başlatıldı. “Anfo” adı verilen, amonyum nitrat ve fuel oil karışımı patlayıcının üretileceği tesis, firmanın aynı yerde var olan, yaklaşık 9 yıldır işlettiği 50 ton kapasiteli yeraltı patlayıcı deposunun hemen yanına kurulacak.

SADECE 7 KİŞİ ÇALIŞACAK…

2050 metrekare kapalı alana sahip olacak anfo üretim tesisinde, nitrat besleme, yakıt tankları ve kompresör odası gibi bölümler bulunacak. ÇED dosyasına göre, yatırım maliyeti toplam 1 milyon 873 bin TL olacak tesiste sadece 7 kişi çalışacak. Mevcut yeraltı patlayıcı deposunda çalışan 5 kişi ile birlikte, komplekste istihdam edilecek kişi sayısı 12 olacak.

MERA VASFINDAKİ ARAZİYİ KAZIYACAKLAR!

Diğer yandan, mera ve çayır vasfındaki, bir kısmı kayalık araziye kurulacak tesis için alandan 584,4 ton (336,5 metreküp) bitkisel üst toprak ve 8076 ton (5047,5 metreküp) hafriyat alınacak. Patlayıcı üssü, sınırları içinde olacağı Alacalı Mahallesi’ne 1970 metre, Yenioba Mahallesi’ne 1575 metre, Eskioba Mahallesi’ne 2185 metre ve Işıklar Mahallesi’ne 3470 metre uzaklıkta yer alacak.

KÖYLÜ VE ÜRETİCİ ENDİŞELİ…

Firma, sunduğu ÇED raporunda, toprak yapısı “üçüncü ve dördüncü sınıf tarım arazisi” olan proje alanından sıyrılacak hafriyatın kesinlikle dışarı atılmayacağını; gürültü ve güvenlik konusundaki kriterlere uyulacağını; toprağın ve suyun kirletilmeyeceğini savunsa da bu denli güçlü patlayıcıların üretileceği tesis, hemen yanı başındaki köylü ve üreticilerde endişe yarattı.

(Fotoğrafta Halil İbişoğlu)

HAYATİ SONUÇLARI OLABİLİR

Tire Ziraat Odası Başkanı Halil İbişoğlu, kurulması planlanan tesisin etrafının yerleşim alanları ve verimli tarım arazileriyle çevrili olduğunu belirtirken, “Toprağın ve yeraltı sularının kirlenme riski var. Şu an arazideki derelerin kolları kuru olabilir. Ama yağmur yağdığında o arazideki derelerin kollarından kimyasal madde içeren atıklar Tire Ovası’na, oradan da Küçük Menderes Nehri’ne taşınabilir. Bu durum çok büyük ve hayati sonuçlar doğurabilir. Ayrıca, o bölgede büyük hayvancılık tesisleri var. Patlama sesleri, hayvanları rahatsız edip süt ve et verimini düşürebilir. Bu tür tesisler, daha uygun yerlere yapılmalı” dedi.

ÇANTADA KEKLİK Mİ GÖRÜYORLAR!

Ancak, ÇED süreci henüz 7 Aralık 2020 tarihinde başlamasına, yasaya göre 60 gün boyunca her türlü itiraz ve önerinin yetkili kurullarca değerlendirilecek olmasına karşın Kırlıoğlu Kimya’nın internet sitesinde, patlayıcı tesisine ilişkin “ÇED aşamasında olup 2021 yılı ilk yarısında devreye alınacaktır” ifadeleri dikkati çekti. Firmanın daha ÇED süreci bitmeden tesisin işletmeye başlayacağı tarihi açıklaması “Kırlıoğlu’na söz mü verildi” sorusunu akıllara getirdi.

DAHA HALK TOPLANTISI BİLE YAPILMADI

Çünkü, yasaya göre, firma ÇED raporunu Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na sunar. Bakanlık 5 gün içinde ‘uygunluk yönünden’ incelemesini tamamlayıp o ilin valiliğine yollar. ÇED dosyası halkın görüşüne açılır. 10 gün içinde de halk toplantısı yapılıp proje detaylarıyla anlatılır. ÇED süreci tamamlanana kadar projeye ilişkin görüş ve öneriler valiliğe veya bakanlığa iletilir. Yetkili kurullar, ÇED raporunu yetersiz bulup revize edilmesini ya da ek çalışma yapılmasını isteyebilir.

(Fotoğrafta firma sahibi Süleyman Kırlıoğlu)

İNŞAAT EKONOMİSİ ONLARI BÜYÜTTÜ

Tire’deki tesisi kurmayı planlayan Kırlıoğlu Kimya Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi, 1996 yılında Afyonkarahisar’da başladığı dinamit üretimiyle adını duyurdu. Süleyman Kırlıoğlu ve eşi Feride Kırlıoğlu’na ait firmanın yurt içinde ve yurt dışında önemli yatırımları bulunuyor. Türkiye’nin özellikle son 20 yılda uyguladığı inşaata dayalı ekonomi modeliyle patlayıcıya talep artınca Kırlıoğlu Kimya’nın önü açıldı. Otoyol ve tüneller için patlayıcı üreten firma, birçok kez Türkiye’nin ilk 100 vergi rekortmeni listesine girmeyi başardı.

BOSNA’DA BÜYÜK BİR TESİSLERİ VAR

Kırlıoğlu’nun Afyonkarahisar’daki üretim ve depolama tesisinin yanı sıra İzmir Tire, Giresun ve Sivas’ta depoları bulunuyor. Ayrıca, Bosna Hersek’te firmaya ait büyük bir üretim kompleksi ve depolama sahası da yer alıyor. Kırlıoğlu Kimya Sanayi ve Ticaret A.Ş.’nin Tire Şubesi’nde ise Yönetim Kurulu Başkanı Süleyman Kırlıoğlu, Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Hakan Kırlıoğlu ve Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Siner gözüküyor. Şubenin müdürlüğüne de 5 yıl önce Ertan Bargan atanmış.

ANFO NEDİR?

ANFO çoğunlukla güçlü patlayıcılar sınıfında sayılır. Patlama şekli genellikle infilak şeklinde olup infilak hızı yüksektir. Üçüncül bir patlayıcı olan ANFO, belirgin yakıt ve oksidant karışımından oluşur. Hassasiyeti genellikle düşüktür. Basit olarak ANFO infilakının kimyası, amonyum nitrat (NH4NO3) ve uzun zincirli bir hidrokarbon (CnH2n+2) arasındaki reaksiyon olarak görülebilir. Bu reaksiyon sonucunda nitrojen, karbon dioksit ve su açığa çıkar. Stokiyometrik olarak, amonyum nitratın ve fuel oilin en efektif ve dengeli olarak birleştiği oran ağırlıkça %94,3 oranında amonyum nitrat (AN) ve yine ağırlıkça %5,7 oranında Fuel-Oil'in homojen bir şekilde karıştırılması sonucu elde edilir. İdeal şartlar altında gerçekleştirilen patlamalarda yukarıda bahsedilen gazlar dışında herhangi bir ürün oluşması beklenmez. Fakat pratik kullanımda az da olsa karbon monoksit ve Nitrojen oksitler (NOx) gibi toksik gazlar ortaya çıkabilir.