2 milyon çalışan zorda!

Türkiye koronavirüs salgında hızla ikinci dalganın etkisi altına girerken, önceki akşam açıklanan yeni tedbirlerle birlikte, 2 milyon çalışan açlık mı sağlık mı ikilemine düşürüldü. Pandemi tedbirleri kapsamında herhangi bir sektörel destek olmadan alınan kısıtlama kararları ile kafe, restoran ve yeme içme mekanları sadece paket servise açık hale getirilecek. Benzer bir kapanma kararını geçen haftalarda alan AB üyesi ülkeler bu paralelde işletmelerine milyarlarca Euro'luk destek paketi de açıklamıştı. Türkiye'de yaklaşık sayısı 400 bin olan yeme içme sektöründeki esnaf ve  işletmeler ise zincirleme iflas tehlikesi ile karşı karşıya.

10 ÇALIŞANDAN 1'İ

2019'u 110 milyar TL'lik ciro ile kapatan sektör, 2020'de yüzde 70 küçülürken, bazı işletmelerin ikinci kapanma kararı ile çalışanlarını ücretsiz izne göndermeye başladığına dikkat çekiliyor. İlk dalgada 75 gün kapanan sektörde ikinci dalgadaki kapanma süresine dair genelgede herhangi bir bilgi yer almıyor. Kararın ortalama 2 milyon çalışan ile Türkiye'nin toplam çalışan nüfusunun yüzde 10'ununu etkilemesi bekleniyor. Beyoğlu esnafı gelinen noktayı “Sabah, vergi yapılandırması, akşam işyerlerimizin kapatıldığı haberi veriliyor. İyi, güzel, yapılandırdınız. Ama dükkanı kapattınız! Nasıl ödeyeceğiz?”  yorumu ile sosyal medyadan özetlerken, nakit desteği olmadan bu dalganın atlatamayacağı belirtiliyor.

YENİ DESTEK ŞART

Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu Başkanı Bendevi Palandöken, yaklaşık 400 bin işletme ve esnafın bu karardan olumsuz etkileneceğine dikkat çekerken, “Bu insanlara en azından bir ücret verilmesi lazım. Bu işletmelerin ayakta kalmasını finanse edecek yeni bir destek paketi şart” açıklamasını yaptı. Bu noktada özellikle kira desteğinin büyük önem taşıdığına işaret eden Palandöken, doğalgaz, elektrik gibi faturaların da esnafı zor durumda bıraktığını ve bu ödemelerde desteğe ihtiyaç durulduğunu aktardı.

KEFEN PARASI BİLE BİTTİ

Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği Başkanı Ramazan Bingöl sektörün ikinci karantinaya sıfırı tüketerek girmek zorunda kaldığını vurguladı. Bingöl, “Birinci dalgada, herkesin elinde bir azık vardı; kefen parası diye tabir edebileceğimiz. Devlet destekleri vardı, KGF kredileri ve kısa çalışma ödenekleri büyük fayda yarattı. Ancak ikinci dalga çok daha sıkıntılı, herkes elindeki parayı bitirdi” diye konuştu. Bingöl, birçok işletmenin paket servis imkanı olmadığını, sektörün paket serviste yüzde 30'luk bir kapasitesi olduğunu ve 2020'deki kaybın yüzde 70'lere ulaşacağına işaret ederek, başta kira desteği olmak üzere sigorta prim ödemelerinin ötelenmesi gibi araçlara ihtiyaç duyulduğunu aktardı.

AVRUPA'DA İŞLETMELERE CİRO BAZLI DESTEK

Avrupa ülkeleri karantina ilan ederken kapanan işletmeleri için eşzamanlı destek paketi açıklıyor. Almanya'da başta restoranlar olmak üzere ikinci dalgada kapalı kalması öngörülen işletmelere destek için 10 milyar Euro'ya varan mali kaynak ayrıldı. Yardımda 2019 ciroları baz alınacak. Fransa'da ise 1 ay sürecek olan tam karantina için 15 milyar Euro'luk bir mali destek ayırdıldı. İngiltere'deki yeni destekten de aralarında restoranlar, barlar ve gece kulüplerinin de bulunduğu yüz binlerce işletme yararlanabilecek.

İŞYERİ KAPANAN KAHVECİ ESNAFI KÖŞEYE SIKIŞTI

Koronavirüs ile mücadele kapsamında alınan yeni önlemler çerçevesinde kapanmalarına karar verilen kahvehane, kıraathane, kır bahçesi, internet kafe, elektronik oyun salonu, bilardo salonu, lokal, çay bahçesi işletme ve çalışanları “Bizim halimiz ne olacak?” diye sordu.

Aydın Kahveciler Esnaf Odası Başkanı Uğur Ambarlı, hiç zaman kaybedilmeden iş yerleri kapanan esnaflar ile yanlarında çalıştırdıkları personellere acil destek yapılmasını istedi. Pandeminin başladığı dönemde işyerlerinin bir buçuk ay kapandığını, ayakta kalmak için bir üyelerinin o dönemde kredi aldığını hatırlatan Ambarlı, “Alınan 25 bin TL'lik kredilerin geri ödeme zamanı geldi. Şimdi o kredileri ödeme şansımız yok” diyerek kredilerin bir yıl faizsiz ertelenmesini önerdi.

VERGİ VE KREDİ ÖDEMELERİ NASIL YAPILACAK?

Borç vadelerinin geldiğini belirten Eskişehir Lokantacılar Oda Başkanı Bahar Bilen, “Vergiler şu anda tahakkuk etti. Daha önceden kullandığımız 25 binlik destek kredilerinin de ödemeleri tahakkuk etti. Onlar da devam ediyor. İşverenlerimiz çok zor durumda. Stopaj gibi vergilerimizin ötelenmesini istiyoruz” dedi. Bursalı lokanta işletmecisi Hasip Kıran ise tam toparlanmaya başladıkları dönemde yeniden kapatıldıklarını belirterek, “Lokantalar, kafeler, kıraathaneler, kapanacak. AVM, çarşı, pazar açık olacak. Sanki günah keçisi bizmişiz gibi” ifadesini kullandı.

MARKETLERE TALEP ARTACAK

Genelge ile marketlerin çalışma saatlerine de bir miktar kısıtlama gelirken, talepte yaşanacak artışın bu alanda herhangi bir sıkıntı yaratmaması bekleniyor. Türkiye Perakendeciler Federasyonu Başkanı Ömer Düzgün, salgın önlemlerinin kendi alanlarında büyük bir olumsuzluk yaratmasını beklemediklerini dile getirerek, Türkiye genelinde Covid-19 sebebiyle getirilen yeni kısıtlamaların perakende sektöründe tedarik kısmını etkilemeyeceğini söyledi. “Restoranların kapanması marketlerdeki gıda talebini artıracaktır” diyen Düzgün, olası talebin bir önceki kısıtlamalarda olduğu kadar fazla olmayacağını dile getirdi.